„Rodzina” to wspólne spotkanie znajomych artystów często w przeszłości współpracujących ze sobą, którzy do dzisiaj czerpią autentyczną radość i satysfakcję ze spotkań i efektów wspólnych działań. Wstępem do badań nad naszym projektem jest wybitnie uzdolniona rodzina polskich artystów Wacława, Bronisławy, Eleonory i Tomasza Niżyńskich. Często w dostępnych materiałach o tych wybitnych reformatorach tańca, muzyki i teatru czytamy, że byli Rosjanami, co nie było prawdą. Tutaj właśnie otwiera się pole aby odtworzyć i przybliżyć trudną sytuację społeczną i narodową w jakiej znaleźli się Polacy z „obcym” paszportem, ludzie bez własnego kraju, tożsamości i domu, będący w ciągłej i niekończącej się podróży po nieokiełznanych przestrzeniach rosyjskiego imperium . Niżyńscy mieszkali w Kijowie w Mińsku ale też w Warszawie, w której Wacław został ochrzczony w kościele Świętego Krzyża.
Ten wędrowny artystyczny tabor rodzinny Niżyńskich stał się symbolem pasji i misji jaką mają artyści w zmienianiu świata na lepsze, uwrażliwianiu go na tematy ważne czy też przypomina nam o byciu wolnym jako jednostka i jako wspólnota. Chcemy się utożsamiać z tym wszystkim co określa rodzinne relacje między najbliższymi jak miłość, wspólnota, przyjaźń, szacunek czy zaufanie, które zapewniają poczucie bezpieczeństwa. Jako ludzie nie związani rodzinnymi więzami krwi ale jednak sobie dobrze znanymi, chcemy wykreować atmosferę bliskości i potrzeby bycia szczęśliwymi w obliczu upływającego czasu, zmieniającym się nieustannie modom, naszemu starzeniu się i samotności. Chcemy dać wyraz solidarności własnym ideałom i przeciwstawić się wszechogarniających nas ideologicznym przymusom. Znamy się ,mamy dla siebie dużo wyrozumiałości i szacunku, ufamy sobie. Jesteśmy poobijanymi „taborowymi” i artystycznymi podróżami, co nas wzmocniło i zahartowało. Jednak nadal jesteśmy wrażliwi i gotowi do dalszych działań.
To będzie podróż w czasie, cofniemy się o 100 lat, ożywimy Niżyńskich w naszych sercach i opowiemy o ich dokonaniach, skonfrontujemy z naszymi osiągnięciami, a potem zamieszkamy we wspólnym „domu”. Gdzie nas ta eksperymentalna i artystyczna zabawa zaprowadzi… Jak wynika z listów Niżyńskiego, uważał się za Polaka (mimo słabej znajomości języka polskiego). W listach do śpiewaka Jerzego Reszkego Wacław napisał : „Moja matka mnie dała mleko i polski język, a dla tego jestem polakiem. (…) Ja nie umię dobrze muwić bo mnie nie wolno było muwić po polsku”.
Projekt, który zrealizowaliśmy, to powrót do przeszłości, spotkanie z tańcem autorskim, tańcem silnych i ważnych osobowości, osobistym przeżywaniem i konfrontacją z tym, co prezentuje twórca. To także odpowiedź na dominującą dziś wizję sztuki i teatru, który pozbawia widza emocjonalności. Proponowanie bowiem publiczności jedynie dominujących nurtów, nie zaspokaja potrzeb odbiorców oraz nie daje możliwości uczestniczenia w niej różnego rodzaju widzom. Współczesny widz nie jest nastawiony jednak na intelektualną walkę oraz ideologiczne myślenie. Widać to szczególnie we frekwencji podczas wydarzeń, które mają charakter intelektualno-artystyczny, skupiają się jedynie na prezentowaniu ideologii oraz konceptualnych idei. Na takie wydarzenia – szczególnie w Warszawie – przychodzi jedna, niewielka grupa odbiorców. Wielu widzów, szukających w teatrze emocji i uniesień nie przychodzi na tego typu wydarzenia, czując, że nie zaspokoją one ich potrzeb. By nie zapomnieć o widzu, który chciałby zderzyć się ze sztuką w celu przeżycia emocjonalnego, pragniemy realizować nie tylko działania badawcze oraz edukacyjne, ale także artystyczne (spektakl), które odnosić się będą do relacji Niżyńskich z Warszawą.
„Filmowy serial teatralny RODZINA część pierwsza OFIARA czyli rzecz pospolita trojga miejsc Kijów Mińsk Warszawa..”
W najnowszym projekcie tancerza i choreografa Mikołaja Mikołajczyka i jego przyjaciół twórcy odtwarzają oraz przybliżają konteksty społeczne i narodowe Polaków, Ukraińców i Białorusinów. „Wszyscy z >>obcym<< paszportem, bez tożsamości i domu, będący w ciągłej i niekończącej się podróży po nieokiełznanych przestrzeniach duchowej pustki” – zwracają uwagę autorzy.
Spektakl łączy w performatywnym charakterze elementy tańca, video-artu i muzycznej wariacji na temat „Święta wiosny” Igora Strawińskiego. W działaniach scenicznych bierze udział 15 tancerzy i muzyków z Polski, Ukrainy i Białorusi.
Od twórców:
ofiara
1. to, co się ofiarowuje komuś na jakiś cel
2. wyrzeczenie się czegoś cennego dla kogoś lub ze względu na coś, np. w imię wartości patriotycznych lub religijnych
3. osoba lub zwierzę bezradne wobec czyjejś przemocy, które doznały jakiejś szkody lub straciły życie; też: rzecz wskutek czegoś zniszczona
4. człowiek niezdarny lub niezaradny
5. przedmiot lub żywa istota składane Bogu, bóstwom, nadprzyrodzonym mocom, np. w celu przebłagania ich lub odsunięcia niebezpieczeństwa
Źródło: Słownik języka polskiego pod red. Witolda Doroszewskiego
„Tutaj właśnie otwiera się pole, aby odtworzyć i przybliżyć trudną sytuację społeczną i narodową, w jakiej znaleźliśmy się my, Polacy-Ukraińcy-Białorusini, wszyscy z >>obcym<< paszportem, bez tożsamości i domu, będący w ciągłej i niekończącej się podróży po nieokiełznanych przestrzeniach duchowej pustki. Znamy się, chyba dobrze, nasze imiona, zapachy, zwyczaje, tańczyliśmy ze sobą. Karmimy własne sieroctwo, niebo nad nami niebieskie, a słońce świeci dla nas tak samo, wciąż nam do siebie daleko, mieszkamy w ruchu, w cygańskim taborze… Niżyńscy: Tomasz, Eleonora, Wacław i Bronisława, z Kijowa, z Mińska, z Warszawy”.
Mikołaj Mikołajczyk
Rodzina: Aneta Salwińska, Valeria Khripatch, Patryk Ołdziejewski, Oleh Stefan, Igor Shugaleev, Anton Zhukov, Hubert Mielke, Miłosz Cieślik, Magdalena Dąbrowska, Kamila Wróbel-Malec, Jolanta Olszewska, Justyna Godlewska-Kruczkowska, Agnieszka Fertała, Aliaksandra Kanonchenka, Mikołaj Mikołajczyk
Pomysł i reżyseria: Mikołaj Mikołajczyk
Video-art: Aliaksandra Kanonchenka
Muzyka: Aneta Salwińska i Patryk Ołdziejewski czyli wariacja muzyczna na temat „Święta wiosny” Igora Strawińskiego na instrumentach nieprzewidzianych przez kompozytora w oryginalnej wersji: harfa koncertowa, śrubokręt z czerwoną rączką (gwiazdkowy), klucz do strojenia, dwie ręce i dwie nogi, organy, xaphoon, dzwonki, klawiatura sterująca, efekty dźwiękowe wytwarzane w programie komputerowym
Podziękowania: Marina Dashuk, Marta Seredyńska, Jadwiga Majewska, George Zaborski, Nastya Vasilyeva, Mateusz Grodecki, Vitaliy Sharov, Arutiun Sargsyan, Adam Biernacki, Przemysław Fertała
Produkcja: Fundacja Rezonanse Kultury
Partner: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego
Premiera: 11 grudnia 2020 na kanale YouTube Instytutu Teatralnego
Projekt współfinansowany ze środków m.st. Warszawy